ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Πρύτανης του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Καθηγητής κ. Αθανάσιος Ιω. Καραμπίνης

Ο Κοσμήτορας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών
Καθηγητής κ. Κωνσταντίνος Κ. Χατζόπουλος και

Ο Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας
Καθηγητής κ. Εμμανουήλ Γερ. Βαρβούνης

Σας προσκαλούν να τιμήσετε με την παρουσία σας
την τελετή της αναγόρευσης

Του κ. Δημητρίου Μαυρίδη

Συγγραφέως

Σε Επίτιμο Διδάκτορα
του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας
της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών
του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Η τελετή θα πραγματοποιηθεί στην Κομοτηνή

Την Τετάρτη, 1^η Μαρτίου 2017, και ώρα 19:00

Στο Κεντρικό Αμφιθέατρο της Πανεπιστημιούπολης

 Ο Πρύτανης    Αθανάσιος Ιω. Καραμπίνης,  Kαθηγητής                                           

Ο Κοσμήτορας   Κωνσταντίνος Κ. Χατζόπουλος,  Καθηγητής

Πριν από την αναγόρευση με ώρα έναρξης 17.00 θα πραγματοποιηθεί ημερίδα με θέμα: «Η Θράκη στη νεότερη και σύγχρονη εποχή: Σπουδές στην ιστορία και τον πολιτισμό»

Πρόσφυγες και εγκατάσταση

Χάρτης κατανομῆς προσφυγικοῦ πληθυσμοῦ ἀνά περιφέρεια τῆς Ἑλλάδας (κατά τή δεκαετία τοῦ 1930 καί σύμφωνα μέ τόν Richard Clogg)

Προσφυγική συνοικία στήν Καβάλα (1930).

 Ἀνέγερση προσφυγικοῦ συνοικισμοῦ στήν περιφέρεια τοῦ Κιλκίς (1927).

 Ἀνέγερση προσφυγικῶν κατοικιῶν στήν Κομοτηνή (1926).

Ἐγκατάσταση προσφύγων στά θεωρεῖα τοῦ Δημοτικοῦ Θεάτρου Ἀθηνῶν
στήν Πλατεία Κοτζιᾶ. (Χειμών 1922).

 

Πρόχειρη ἐγκατάσταση προσφύγων σέ παραπήγματα στό λιμάνι τῆς Καβάλας τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1922. Παρά τήν ἀνέγερση χιλιάδων κατοικιῶν καί τή δημιουργία οἰκισμῶν, ἡ  στέγαση τῶν προσφύγων θά ὁλοκληρωθεῖ μόλις μετά τόν Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καί τήν οἰκονομική ἀπογείωση τῆς χώρας.

Ο τεράστιος αριθμός προσφύγων που κατέφυγε στην ευρωπαϊκή Ελλάδα δημιούργησε μία νέα δημογραφική και πνευματική πραγματικότητα. Το Νέο Ελληνικό Κράτος επέτυχε μετά από επική προσπάθεια να ενσωματώσει και να εγκαταστήσει τούς νέους πληθυσμούς στον ενιαίο πλέον ελληνικό χώρο.

Μέσα από τα χαλάσματα και τις καταρρεύσεις ανέρχεται πάλι το Ελληνικό και αυτό δεν έχει γίνει μόνο μία φορά.

Μια νέα Ελλάδα δημιουργήθηκε.

Μικρασιατική Καταστροφή

Ὁ Ἑλληνισμός τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, τό Ἑλλη­νικόν Κράτος, ἀλλά καί σύμπαν τό Ἑλληνικόν Ἔθνος κατεβαίνει πλέον εἰς τόν Ἄδην, ἀπό τοῦ ὁποίου καμμία πλέον δύναμις δέν θα δυνηθῇ νά τό ἀναβιβάσῃ καί νά τό σώσῃ".

(Φράση ἀπό ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης πρός τόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο στίς 25.8.1922).

Πρόσφυγες ἀπό τό ἐσωτερικό τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ἀναμένουν τά πλοῖα στήν προβλήτα τοῦ λιμανιοῦ τῆς Σμύρνης. Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι ὑπάρχουν μόνο γέροι, παιδιά καί γυναῖκες. (Αὔγουστος 1922). 

 

Οἱ μαθητές τῶν σχολείων τῆς Καλλιπόλεως περιμένουν τά πλοῖα γιά νά ἀναχωρήσουν (Νοέμβριος 1922).

Ἡ ἐγκατάλειψη τῆς Προύσας στίς 22.8.1922.

 Διάβαση τῶν ἀγροτικῶν πληθυσμῶν τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης ἀπό τόν Ἕβρο κατά τήν ἐγκατάλειψή της τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1922.

 

Οἱ πρόσφυγες τῆς Ραιδεστοῦ περιμένουν τά πλοῖα στό λιμάνι. (Ὀκτώβριος 1922).

  

Αἰχμάλωτοι Ἕλληνες στρατιῶτες μαζί μέ ἀνταλλάξιμους Ρωμηούς στή Μουταλάσκη (Ταλάς) τῆς δυτικῆς Καππαδοκίας (1923).   

 

Ὁ ἑλληνικός πληθυσμός τῆς Νικομήδειας τῆς Βιθυνίας ἀποχωρεῖ γιά πάντα ἐγκαταλείποντας τίς ἑστίες του καί τή γῆ τῶν προγόνων του.

   

 Πρωτοχρονιάτικη κάρτα γιά τό 1922 σταλμένη πρός τό μέτωπο. Τί νά ἐπιφυλλάσσει ἄραγε ἡ καινούργια χρονιά; Πικρά θά εἶναι τά δῶρα πού φέρνει ὁ νέος χρόνος.

Η ασύλληπτης έκτασης τρομερή Μικρασιατική Καταστροφή ανέτρεψε την ιστορική εξέλιξη και δημιούργησε μια κατάσταση, η οποία δεν έχει λάβει ακόμη σαφή μορφή. Η σημασία της Μικρασιατικής Καταστροφής δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί, όσον αφορά τις πολιτισμικές επιπτώσεις της και τη γεωπολιτική σημασία της. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή το Αιγαίο είναι πλέον ένα σύνορο, ενώ στη Μικρά Ασία κατοικούν μόνο μουσουλμανικοί πληθυσμοί.

Οικονομία

 

Ὁ ἀτμόμυλος τοῦ Ε. Βουσβούνη στό Ρύσιο (Ἀρετσοῦ) στήν ἀκτή τῆς Προποντίδας στή Βιθυνία (1915).

 

 

       Ἐργαστήριο ταπητουργίας στήν Κούλα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, κέντρο παραγωγῆς χαλιῶν γιά ἐξαγωγή στήν Εὐρώπη. Οἱ ἐργάτριες τῆς ταπη­τουργίας ἦταν κυρίως Ρωμηές καί Ἀρμένισσες.

      Ἔξοδος τῶν καπνεργατῶν ἀπό τά καπνερ­γοστάσια Ἕρτσογκ στήν Καβάλα (1920). Ἡ Καβά­λα ἀποτελοῦσε κέντρο ἐμπορίας καί κατερ­γασίας τοῦ καπνοῦ καί πραγματική ἐργατούπολη.

 

Ἡ ἐμπορική ὁδός Φράγκων στόν Φραγκο­μαχαλά τῆς Σμύρνης (περί τό 1910).

Τό μέγαρο τῆς Τραπέζης Ἀθηνῶν, ἰδιο­κτη­σία τοῦ τραπεζίτη Ἡλιάσκου (2001). Βρίσκεται στήν εἴσοδο τοῦ Γαλατᾶ καί παρά τό παλαιό ἐμπορικό λιμάνι τῆς Κωνσταντινούπολης. Εἶναι κατασκευασμένο στίς ἀρχές τοῦ 20^οῦ αἰώνα σέ ὕφος ἐκλεκτικιστικό μέ πολλά νεοκλασικά γλυπτά στοιχεῖα.

 

Τό λιμάνι τῆς Σμύρνης στίς ἀρχές τοῦ 20^οῦ αἰώνα, ἐποχή κατά τήν ὁποία κυριαρχοῦσε δημογραφικά καί οἰκονομικά τό ἑλληνικό στοιχεῖο. Μεγάλο ἐμπορικό κέντρο μέσα σέ ἕνα ἑνιαῖο χῶρο πού κάλυπτε τό Αἰγαῖο καί τόν Εὔξεινο Πόντο. Ἡ εἰκονιζόμενη παραλία εἶναι γνωστή ἀπό τά τραγικά γεγονότα τοῦ Αὐγούστου τοῦ 1922.

Όπως ήδη τεκμηριώθηκε, οι Ρωμηοί διαθέτουν, μετά τον 18^ο αιώνα, πλούτο δυσανάλογο προς τούς αριθμούς τους. Είναι κυρίως έμποροι, μικρέμποροι, βιοτέχνες και εργάτες. Βρίσκονται παντού και ιδρύουν εμπορικές κοινότητες σε απομακρυσμένους τόπους. Γνωρίζουν γλώσσες και μπορούν να διαπραγματευτούν. Δημογραφικά βρίσκονται σε ακμή και αυξάνονται γοργά. Οι αφηγήσεις των ξένων περιηγητών κατά τον 18^ο και 19^ο αιώνα είναι γεμάτες από επαίνους και περιγραφές του ήθους και των ικανοτήτων των Ρωμηών. Συχνά αναφέρεται ότι το επίπεδο της μόρφωσής τους είναι υψηλότερο από αυτό των πολιτών των χωρών της Δυτικής Ευρώπης.

Παιδεία

 

Τό "Ζωγράφειο" στό Σταυροδρόμι τῆς Κωνσταν­τινούπολης (2005).

 Τό Ἀρρεναγωγεῖο τῆς Ἄγκυρας (1902).

Ὁ καθηγητικός σύλλογος καί οἱ ἀπόφοιτοι τῆς Ἱερατικῆς Σχολῆς τῶν Φλαβιανῶν (1916).

     Μαθητές καί Ἰησουίτης δάσκαλος στό Γαλλικό σχολεῖο τοῦ Ἰκονίου (1905). Τά σχολεῖα τῶν καθολικῶν καί προτεσταντῶν μισσιοναρίων ἀπέτυχαν νά προσυλητήσουν τούς Ρωμηούς.

Τάξη τοῦ Παρθεναγωγείου τῆς Ἄγκυρας (1907).

Τό Ἀρρεναγωγεῖο καί τό Παρθεναγωγεῖο τῆς Καρβάλης στήν Καππαδοκία (1914).

 

Μαθητές τοῦ σχολείου τῆς Ραιδεστοῦ τό 1905.

Καθηγητές καί μαθήτριες τοῦ Παρθεναγωγείου τῶν Κυδωνιῶν (Ἀϊβαλί) τό 1920. Πρῶτος ἀριστερά καθήμενος ὁ Φώτης Κόντογλου.

 

Ὡραία πανοραμική φωτογράφηση τοῦ δυτικοῦ τμήματος τῆς παραλίας τῆς Τραπε­ζούντας μέ τό "Φροντιστήριον Τραπεζοῦντος", παλαιό ἵδρυμα καί κέντρο ἐκπαίδευσης. Ἀριστερά ἡ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τῆς Νύσσης (1863) καί ἀριστερότερα στό ἄκρο τό γενουατικό Λεοντόκαστρο. Ἡ Τραπεζούντα εἶναι ἡ ἀρχαία καί βυζαντινή πρωτεύουσα τοῦ Πόντου καί ἐμπορικό κέντρο. Φωτογραφία τοῦ 1902.

Τό κοινοτικό σχολεῖο στήν πρωτεύουσα τῆς νήσου τοῦ Μαρμαρᾶ στήν Προποντίδα (2001).

Ἡ ἀθλητική ὁμάδα τῆς Ἱερατικῆς σχολῆς Φλαβιανῶν, "Ἀργαῖος", (περίπου 1907).

 

Κοινοτικό σχολεῖο στό μικρό χωριό Γραβούνα στήν Ἀνατολική Θράκη (2002).

Τό Ἀρρεναγωγεῖο τῆς Ἀδριανούπολης (1905).

 

 

Τό Παρθεναγωγεῖο τῆς Ἀδριανούπολης (1905).

Μαζί με την αναγέννηση του Ελληνισμού κατά τον 18ο αιώνα η Παιδεία γίνεται για τούς Ρωμηούς πρωτεύουσα αξία. Η ίδρυση σχολείων παίρνει μορφή χιονοστιβάδας. Χιλιάδες είναι οι μαθητές των σχολείων. Οι συντεχνίες των Ρωμιών κινητοποιούνται και προσφέρουν αφιλοκερδή ατομική εργασία. Οι κτίστες εργάζονται αμισθί για την ανέγερση σχολικών κτηρίων και μεγάρων για τούς συλλόγους, ενώ οι πλούσιοι έμποροι ανταγωνίζονται σε δωρεές.

Αστικός πολιτισμός

 Νέοι τῆς Ραιδεστοῦ φωτογραφημένοι στή δεκαετία τοῦ 1910.

 Ρωμαίισσα τῆς Κωνσταντινούπολης φωτογραφημένη στό Παρίσι ἀπό τόν μεγάλο φωτογράφο Nadar (περίπου 1870).

Φωτογραφία Ρωμηᾶς τοῦ Γαλατᾶ στή δεκαετία τοῦ 1870.

Πλατεία Ἐλευθερίας στίς Σαράντα Ἐκκλησίες τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης. Οἱ θαμῶνες τῶν κέντρων
εἶναι Ρωμηοί (περί τό 1910).

Τό θέατρο τῆς Σμύρνης, ἀπομίμηση τῶν μεγάλων λυρικῶν θεάτρων τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης (ἀρχές τοῦ 20^οῦ αἰώνα). Ἡ Σμύρνη ἀνταγωνιζόταν τόν Γαλατά τῆς Κωνσταν­τινούπολης ὡς πρότυπο ἐκδυτικισμοῦ καί ἐκσυγχρονισμοῦ στή Μικρά Ἀσία.

Εὐχετήρια κάρτα σταλμένη τό Πάσχα τοῦ 1914 ἀπό τό Ἰκόνιο

Ὁμάδα Ρωμηῶν μεταλλωρύχων στήν ὀρεινή Κρώμνη τῆς περιφέρειας τῆς Ἀργυρούπολης στή Χαλδία τοῦ Πόντου καί παρά τίς Ποντικές Ἄλπεις (1911).

Γυναῖκες τῆς Σίλλης μέ τοπικές παραδοσιακές ἐνδυμασίες. Ἡ Σίλλη εἶχε 600 κατοίκους ὅλους Ρωμηούς καί βρισκόταν βόρεια τοῦ Ἰκονίου (1906).

 

Ἑορτασμός τοῦ Πάσχα ἀπό ἀστούς τῆς Σμύρνης καί στρατιωτικούς (1921).

Ορχήστρα  στην  Κερασούντα

Η οικονομική άνοδος των κοινοτήτων και η αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οδηγούν τούς νεοπαγείς εμπόρους και βιοτέχνες να υιοθετήσουν με ενθουσιασμό το πνεύμα εκδυτικισμού, που συνεπαίρνει την Αυτοκρατορία. Οι Ρωμηοί γίνονται οι κύριοι φορείς του εκσυγχρονισμού και συγκροτούν μεγάλο τμήμα της νέας αστικής τάξης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι σημαντικό και επίκαιρο το ότι οι Ρωμηοί πραγματοποιούν έναν επιτυχή εκσυγχρονισμό χωρίς να απωλέσουν τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους.

Κοινότητες και Σύλλογοι

 

Τό Σχολαρχεῖο τῆς Κερασούντας τοῦ Πόντου (1908).

 

Ἡ Δημογεροντία τῶν Τυάνων, παρά τή Νίγδη στή νότιο Καππαδοκία καί στίς βόρειες ὑπώρειες τοῦ Ταύρου. Εἶχε 300 ἑλληνικές καί ἑλληνόφωνες οἰκογένειες. Γιορτή γιά τά 100 χρόνια τῆς ἐκκλησίας τοῦ Ἁγίου Στεφάνου (1905).

Τό μεταξουργεῖο στό Ἀβδήμι. Κοινοτική ἐπιχείρηση (1998).

Τό ὀρφανοτροφεῖο τῆς κοινότητας τῶν Ταξιαρχῶν, μικροῦ οἰκισμοῦ τῆς περιφέρειας Καισάρειας μέ 400 Ρωμηούς (1908).

 

Τό μέγαρο τοῦ "Θρακικοῦ Φιλεκπαιδευτι­κοῦ Συλλόγου Ραιδεστοῦ - Ἀναγνωστήριο ἡ Βισάνθη" (1988).

 

Τό νεοκλασικό κτήριο τοῦ "Φιλεκπαι­δευτικοῦ Συλλόγου Ἀδριανουπόλεως" (2001).

Ο θεσμός των κοινοτήτων ανάγεται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους. Μετά τον 18^ο αιώνα η κοινότητα γίνεται το πλαίσιο και ο πυρήνας της οικονομικής και πνευματικής αναγέννησης του υπόδουλου Ελληνισμού. Λίγο αργότερα, κατά τον 19^ο αιώνα, γεννιούνται μέσα στο πλαίσιο της κοινοτικής οργάνωσης οι Σύλλογοι. Πρόκειται για συλλογική έκφραση και συσπείρωση που αποβλέπει στην τόνωση της εθνικής συνείδησης και την Παιδεία.